‘Which one is the Amazing Yen?”
“The little Chinese guy.”

De Chinese acteur en acrobaat Shaobo Qin speelt Yen in Oceans Eleven. Je weet wel, die zichzelf opvouwt, zodat hij in een sporttas past. En die na een salto netjes op een kluiskast landt.

Het ziet er zo gemakkelijk uit.

Zo komt een soepel geschreven tekst ook over. Het lijkt alsof die er in één keer uitrolde. Als je zulke teksten leest, denk je misschien: dat kan ik nooit.

Maar goede schrijvers hebben veel en gericht geoefend. En dat is begonnen met een eerste tekst waar waarschijnlijk van alles op aan te merken viel.

<plaatje gedicht Ethiopië>

Hoe zijn de beste (tekst)schrijvers zo goed geworden?

Hebben zij een gave? Een muze? Een Agatha Christie of Stephen King in hun hoofd die souffleert?

Natuurlijk niet.

Talent begint met motivatie. Je moet iets willen leren. En je houdt dat vol als je er lol in houdt. Dan wil je meer en meer leren.

Ik houd niet van breien, maar jij vindt dat te gek. Dus ga jij breien en ik niet. Je leert de rechte en averechte steek, maar al gauw ook de tricotsteek, kabelsteek en ribbelsteek. Na de sjaals, wil je ook mutsen leren breien. En dan sokken, truien en een wollen jurk. Je weet alles van garen, naalden en patronen. Je weet hoe je foutjes herstelt.

Zo leren schrijvers ook steeds beter schrijven. Ze proberen steeds nieuwe dingen uit, ze spelen met hun pen. Ze schrijven elke dag, dus niet eens per week. Elke dag.

En als ze lezen, slaan ze van alles op. Wat is het effect van deze zin en van dit woord? Waarom is het dat boek saai en lees ik dit in één ruk uit? Welke technieken past de schrijver toe?

Tussenkop

Schrijven is een creatief vak. Maar het is voor het overgrote deel aandacht, denkwerk en techniek.

• Aandacht: wat gebeurt er om mij heen? Waar liggen mijn klanten wakker van? Welke woorden gebruiken zij?
• Denkwerk: wat is een goede oplossing voor dit probleem? Klopt het wat hier staat? Welke vraag ligt er onder de vraag?
• En techniek: hoe schrijf ik duidelijker? Leuker? Verrassender?

Kun je dat leren? Natuurlijk.

Niemand wordt geboren met een gouden pen in de hand. Schrijven is gewoon een van de vele dingen die je kunt leren in dit leven.

Je kunt niet in één rechte lijn naar een definitieve tekst

Creëren is iets laten ontstaan wat er eerst niet was. Dat gaat niet in één keer. Ook niet als je heel geoefend bent. Grofweg zijn er twee schrijffases.

1. Ruwe tekstfase: je schrijft een grove eerste opzet.
2. Redactiefase: je verbetert je tekst tot het glanst als het hoofd van Dwayne Johnson.

Zelf ga ik wel 10 keer door mijn tekst heen en elke keer wordt het duidelijker en scherper. Je bent zelf je meest kritische lezer.

In de ruwe tekstfase, moet je de signalen en gedachten die je vertellen dat er nog van alles schort aan je tekst negeren. Dat is je innerlijke criticus aan het woord, je ingebouwde eindredacteur.

Die is heel goed in precisiewerk. Maar als je hem in de ruwe tekstfase toelaat, zit hij je alleen maar in de weg. Dan denk je dat je niet kunt schrijven. Dat je tekst niet deugt, dat het niks wordt en dat je het nooit zal leren.

Dat is natuurlijk onzin.

Geef je innerlijke criticus een naam als dat helpt en zeg: Hercule, not now!

Plaatje: Poirot is een personage van Agatha Christie. De Belgische detective lost de meest complexe misdaden op.

Hercule is pas aan de beurt als je gaat redigeren. Tot die tijd bonjour je hem naar de spiegel waar hij zijn onberispelijk snor mag inspecteren.

Wat is het mysterie van de perfecte tekst?

In de redactiefase kan Hercule zich van zijn beste kant laten zien. Dan gedraagt hij zich niet als criticus, maar als alerte lezer. Hij weet exact wat je tekst nodig heeft.

Nu moet je juist op hem vertrouwen.

Als je dénkt dat je tekst te lang is, dan is dat ook zo. Heb je het gevoel dat een woord niet helemaal past, dan is er zeker een beter synoniem. Twijfel je over de zinsbouw, dan zit er geheid een foutje in.

Met je innerlijke Hercule Poirot los je die grote en kleine puzzels op. Als je het goed doet, hebben je lezers niet in de gaten hoeveel aandacht je aan je tekst hebt besteed. Maar je boodschap landt wel soepeltjes op die kast.

En is je tekst af? High five. Bedank je lietel grey cells.

///

Volgende week ontdek je het mysterie van de perfecte tekst.