Tekst.
Het kan altijd korter.

Totdat het zo kort is, dat je niets meer kan schrappen zonder betekenis te verliezen.

Ik ontschreef zelfs een keer een heel boek tot ik maar één blog overhield.

Overdreven?
Soms moet het zo rigoureus.

Want je wil alleen publiceren wat interessant is voor anderen.

Schrijven bestaat uit twee fases: opschrijven en redigeren

Ik zie vaak teksten waar de schrijver lijkt te zijn opgehouden na die eerste fase.

Zonde.

Dan neem je de moeite om je boodschap onder woorden te brengen, maar niemand wil het lezen. Of je lezer begrijpt je niet en haakt af. En bestaat een tekst zonder lezers eigenlijk wel? Als een boom in een bos omvalt, maakt dat dan geluid als er niemand is die het hoort?

Je moet je ruwe tekst altijd verbeteren. Redigeren.

De ruwe-tekstfase en de redactiefase kun je niet tegelijk doen. Dan loop je vast. Dan hoor je bij elke zin die je opschrijft die kritische stem:

“Dat klinkt niet.”
“Dat moet specifieker.”
“En wie ben jij nou eigenlijk helemaal, schrijvertje?”

Als je in de ruwe-tekstfase naar die kritische stem luistert, komt er nooit wat op papier

Dus als je ‘m hoort, zeg: “Dankjewel, jij bent straks aan de beurt.” Demp het geluid. Verleg je focus.

Die kritische stem komt wel van pas. Maar later. Als je ruwe tekst staat. Dat is het moment om je tekst specifieker te maken en scherper te formuleren.

Luister nu eerst alleen naar die boodschap in je hoofd en schrijf ‘m op zoals die zich aandient. Als de ene gedachte op papier staat, komt de volgende tevoorschijn.

Opschrijven zorgt ervoor dat je straks je verhaal uitgerold voor je ziet liggen. Uit je hoofd, op papier. Voilà. Tijd voor een vreugdedansje. Het witte vel verlamt velen, maar die van jou is dan niet meer leeg: chapeau!

Er zijn mensen die het fijn vinden om eerst een raamwerk neer te zetten. Of een mindmap te maken. Dat geeft houvast. Stel je maakt een whitepaper. Dan brainstorm je over de onderwerpen en subonderwerpen. Je maakt werktitels en voorlopige tussenkoppen. En je schrijft grof de alinea’s. Je raamwerk hoeft nog niet ideaal te zijn, schuiven kan later altijd.

Je tekst kan niet in één keer goed zijn.

In die eerste fase mag je tekst nog rammelen.

Dan is de volgorde van alinea’s nog niet logisch, je zinnen zijn te lang, de woorden te moeilijk, er zitten gaten in je verhaal en je valt in de herhaling.

Dat geeft allemaal niet. Het is nu zaak om in de flow te blijven. Want als je meteen gaat fiksen wat rammelt, raak je de draad van je verhaal kwijt en de boodschap moet toch echt eerst op papier.

Pas dan begin je aan de volgende fase: inkorten en redigeren

Je schrapt zinnen.
Je knipt lange zinnen op.
Je draait alinea’s de nek om.
Je schuift stukken omhoog of omlaag.
Je verandert vage woorden in duidelijke.
En ouderwetse in moderne.
Je scherpt de titels aan.
Je voegt witregels toe.
En checkt de interpunctie.

Het aantal woorden krimpt, maar de helderheid neemt toe.

Dan, als er tijd voor is, komt fase 3: neem afstand van je stuk

Vergeet het.
Laat het liggen.
Ga verder met andere dingen.

Wanneer je het dan na een tijd weer leest, is het bijna alsof je een stuk van iemand anders leest. En dan zie je wat er nog beter kan.

Door je tekst te laten sudderen, vallen dingen op hun plaats.

Soms moet je je blog of webtekst maar gewoon publiceren, want het idee dat anderen het lezen voegt een magisch ingrediënt toe aan je woordenstoofpotje. Zo gebeurde met mijn Linkedin-profielregel iets leuks.

Ik schreef dit en kortte het na een kop koffie meteen in:

Leer zelf stukken schrijven met het effect dat je voor ogen hebt
Leer zelf stukken schrijven met het effect dat je voor ogen hebt
Leer schrijven met effect

De helft korter, zonder betekenis te verliezen.

Maar na een paar weken keek ik er weer eens naar. Ik verving het door Writer’s Block Consult.

Want die eerste zin bleek niet te kloppen. Ik kán het je wel leren: effectief schrijven. Maar wat ik écht wil, is je helpen je kritische schrijfstem te leren beheersen. Die stem die zegt dat je er niks van bakt, het nooit zal leren, een slechte schrijver bent, meer discipline moet opbrengen, alleen maar briljant moet schrijven of anders niet.

Ik wil je laten ervaren dat er meer in je pen zit dan eruit komt zolang je die kritische stem aan het roer laat.

Je hebt vooral moed nodig, het lef om weerwoord te geven

Ik heb ook zo’n kritische stem. Dominante gast. Ik noem ‘m Logan.

Hij zegt nu bijvoorbeeld: “Publiceer deze tekst niet. Het snijdt geen hout, raakt kant nog wal en is één grote open deur. Wil je soms dat iedereen je uitlacht of nog erger: meteen weer vergeet?”

“Nou, Logan, ik doe het lekker toch.”